6 / 19
Hoofdstuk 1 13
Lees de onderstaande tekst uit de Limburger van 26-8-2017. Beantwoord dan de vragen.
21 Wat betekent de zin ‘Niemand durft te springen’?
______________________________________________________________________________________________
22 Waarom wordt er nu minder gemakkelijk gepolderd dan in 2012?
______________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________
Voor de camera’s leek de liefde er vanaf te
spatten bij de kabinetsformatie, maar achter de
schermen is er nog geen passie tussen VVD,
CDA, D66 en ChristenUnie. ,,Het hoeft geen
liefde op het eerste gezicht te zijn.”
Zo verliefd als Mark Rutte en Diederik Samsom elkaar
tijdens de vorige kabinetsformatie konden aankijken, zo
ongemakkelijk ogen de partijleiders dit keer. ,,Niemand
durft te springen’’, zegt een ingewijde.
Achter de schermen geeft een aantal onderhandelaars
aan ronduit moe te zijn, zelfs ná de ‘formatievakantie’
van bijna drie weken. En dan wordt er nog niet eens
geregeerd. Of de nieuwe coalitie de volle vier jaar
standhoudt? ,,Daar wil ik nog niet aan denken, dit gaat al
moeizaam genoeg”, verzucht een bron rond de formatie.
Dat het dit keer minder vlotjes gaat dan in 2012, is
logisch. Toen was er - net als in 2010 - een goede reden
om snel een kabinet te smeden: een economische crisis
verlangde snelle maatregelen van de politiek. Nu kon het
huidige demissionaire kabinet nog prima op de winkel
passen. De ambitie om nog vóór Prinsjesdag een kabinet
te presenteren, lieten de vier al in juli varen.
Bovendien zitten nu niet twee, maar vier partijen aan
tafel. Hoe meer gesprekspartners, hoe ingewikkelder het
wordt. Iedere partij heeft zijn eigen stokpaardjes en brengt
een eigen eisenpakket plus wensenlijst mee. Daarbij geeft
de lengte van de formatie (inmiddels 164 dagen) een
vertekend beeld, omdat de ChristenUnie pas na 100 dagen
aanschoof. Door een eerder akkefietje met D66 ging dat
allerminst van harte.
Blokkades
Het is geen geheim dat de combinatie van VVD, CDA,
D66 en ChristenUnie voor geen van de vier partijen de
gedroomde coalitie is. Het vertrouwen tussen Gert-Jan
Segers (ChristenUnie) en Alexander Pechtold is broos,
nadat de D66-leider Segers onaangenaam verraste door
met een eisenlijst naar een eerste kennismaking te komen.
Ook bij de anderen aan tafel is de onderlinge chemie ver
te zoeken: VVD-voorman Rutte heeft CDA’er Sybrand
Buma de afgelopen 4,5 jaar bij herhaling aangewreven op
‘verantwoordelijkheidsvakantie’ te zijn. Alle partijleiders
hebben altijd gezegd dat ze een brede meerderheid
Geen liefde op eerste gezicht
zochten en die blijkt door verschillende blokkades van
andere partijen onmogelijk.
Het uiterlijke gebrek aan enthousiasme hoeft geen
slecht voorteken te zijn, zegt Jack de Vries. ,,Het hoeft
geen liefde op het eerste gezicht te zijn, de liefde kan ook
nog later ontstaan.” Het is volgens de voormalige CDA-
spindoctor, die nauw betrokken was bij verschillende
kabinetsformaties, ook niet nodig dat de partijleiders
elkaars hartsvrienden worden. ,,Dat waren Jan-Peter
Balkenende en Wouter Bos bepaald ook niet, maar die
kwamen in 2007 ook samen uit de kabinetsformatie.”
Een moeizame formatie betekent ook niet automatisch
dat de samenwerking in het kabinet ook moeizaam
verloopt. Politicoloog Peter Bootsma promoveerde op
kabinetsformaties en keek of er een causaal verband is
tussen de lengte van een formatie en de stabiliteit van een
regering. ,,Dat is niet zo, er is geen peil op te trekken.”
Er is wel één wetmatigheid bij formatie, uit de koker
van oud-informateur Tjeenk Willink. Bootsma: ,,Iedere
formatie begint waar de vorige ophield. In 2012 ging het
te snel, daar is dit een soort reactie op. Je kunt ook een
historische lijn trekken van de snelle formatie in 2012
naar de verkiezingsuitslag. De partijen zijn afgestraft.”
Vooral de PvdA, die na de samenwerking met tegenpool
VVD 29 zetels verloor.
Dat hebben de partijvoormannen nog scherp op het
netvlies staan. De kans op datzelfde lot is dit keer het
grootst voor de twee partijen die elkaars tegenpool zijn:
ChristenUnie en - met name - D66. ,,Het kan niet anders
of Alexander Pechtold ziet dit zelf ook, daarom wilde hij
zo graag met GroenLinks, PvdA of SP regeren”, vermoedt
Bootsma, die ook D66-raadslid is. ,,Misschien is hij nu
even de held voor het deel van de bevolking dat graag een
regering wil hebben, maar je moet het bij de volgende
verkiezingen wel uitleggen. Het is een risico.”
Er is ook iets te zeggen voor zorgvuldigheid.
Als je langer de tijd neemt, kom je minder snel voor
verrassingen te staan als je eenmaal in de coalitie zit.
Neem de flitsformatie van 2012: daar ging het kort nadat
Rutte II het levenslicht zag, al bijna mis door een felle
ruzie over inkomensafhankelijke zorgpremie.
,,Het is beter om alle losse eindjes goed af te hechten,
zéker als je de tijd hebt”, adviseert De Vries.
INKIJK EXEMPLAAR